Allah’ı İdrak Etmek ve Görmek (1) Kuran’da Yüce Allah: “Afakta (ufuklarda ve arzda) ve Enfüslerinde (bilinçlerinde veya öz benliklerinde) ayetlerimizi göstereceğiz ta ki gerçek olduğu onlara, iyice belli olsun” (1) buyuruyor. Bu ayetle Allah, her iki vasfının da çok iyi anlaşılmasını istiyor. Yani hem dış âlemde hem de öz benliklerimizde, (kendi nefsimizde) idrak etmemizi istiyor. Bunun için de Hz. Muhammed Efendimizin bildirdiklerinin çok iyi anlaşılabilmesi için şu iki gerçeğin çok iyi anlaşılması gerekiyor. 1. Anlatılan sistemin evrensel boyutu nedir? 2. Anlatılan sistemdeki kişinin yaşam boyutu nedir? Tasavvufla meşgul olan hakikat yolcuları, bu soruyu aşağıda görüldüğü gibi açıklamışlardır. 1. Seyri Âfaki (evrensel gerçekleri fark etmek), 2. Seyri Enfüsi (kişisel gerçekleri fark etmek). Bu iki “seyir” den birincisi; ismi “Allah” olanın, ilminde yarattığı Evrensel Sistem ve Düzen’in (Sünnetullah) tanınması sürecidir ki buna “seyri afaki” denir. İkincisi ise; kişinin kendi hakikatini (nefsini) tanıması çalışmalarıdır. Kur’an-ı Kerim’in , pek çok ayetinde hem “seyri afaki” (zahir), hem de “seyri enfüsi” (batın) yönünden fark edilmesi hususuna önemle vurgu yapılmaktadır!. Şayet hakikat yolcusu, ayette zikredilen Allah’ın “zahir” ve “batın”, yani görünen ve görünmeyen vasıflarını tam olarak idrak edemeyip, sadece bir yönüyle anlamaya çalışırsa, gerçeğe ulaşmış sayılmaz, kendisine yazık eder!.. Daha önce de belirttiğimiz gibi, Hadid suresi 3. ayette, Allah’ın “zahir ve batın”, yani görünen ve görünmeyen bir Zat-ı Mutlak (HU) olduğunu ifade ediliyor. Bunun için önce Allah’ın görünen, yani zahir olan vasıflarını ele alalım, yeri geldikçe, görünmeyen, yani batın olan vasıflarını ayrı ayrı açıklamaya çalışacağım. Çok hassas olan bu konuya şu soruların cevaplarını sorarak başlamak istiyorum. Hakikatten biz Allah’ı görüyor muyuz, görüyorsak Zat’ını mı sıfatını mı görüyoruz. Görüyorsak nasıl görüyoruz? En emin kaynak Kuran olduğuna göre, Kuran’ın şu ayetleri ile başlamak istiyorum; “Hani (Musa) bir ateş gördü de ailesine: “Yerinizde durun, muhakkak ki, ben bir ateş hissettim… Belki ondan size bir kor (ateş) parçası getiririm ya da o ateşin yanında bir kılavuz bulurum. Ona (ateşe) yaklaştığında: “Ya Musa!” diye sesleniş algıladı. “Kesinlikle ben, ben Rabbinim! Hemen iki nalınını (beden ve bilinç bağlarını terk et; şuur olarak kal) çıkar; gerçekten sen mukaddes vadi Tuva’dasın! (2) “Musa, ateşin yanına gelince, o, mübarek yerdeki vadinin sağ tarafındaki ağaçtan şöyle seslenildi: “Ey Musa! Şüphesiz ben, evet ben âlemlerin Rabbi olan Allah’ım.” (3) “Musa, takdir ettiğimiz süreç tamamlandığında; Rabbi de Ona seslenince, (şöyle) dedi: “Rabbim, göster kendini, bakayım sana!... (Rabbi) buyurdu: “ (Len teraniy) Beni, asla göremezsin!.. Fakat dağa (benlik dağı) nazar et… Şayet (tecelli ettiğimde) dağ hala durursa, beni görebilirsin”.. Rabbi dağa (benliğine) tecelli edince, onu yok etti.. Musa da baygın (benliğini yitirmiş olarak) düştü!... (4) Bu ayetin tevili şöyledir: Hz. Musa, Tür’daki üç vahiy şeklinden biri olan vasıtasız vahiy ile yüce Allah’ın kelamını alırken, aynı zamanda, kendisiyle konuşma lütfunda bulununca, Hz. Musa, Allah’ı bu dünyada da görmek mümkün olacağını zannederek böyle bir dilekte bulundu. Fakat Allah, “Beni asla göremezsin (len teraniy) ” diyerek, bunun (dünyada) imkânsız olduğuna işaret buyurdu. Hz. Musa kıssasındaki bu ayetlere göre Allah’ı bu dünyada görmek mümkün değildir. Ancak Müslüman olmanın ilk şartı, Kelime-i Şahadet getirmektir. Şahadet’in ismi (faili), “şahit” tir. O da bir yerde bulunan bir şeyi gören ve gördükleri ile bildikleri konusunda bilgi veren veya tanık, olan kimsedir. Bir kimse: “Eşhedü en lâ ilahe illallah” dediği zaman: “Ben tanıklık ederim ki, (yani görmüş gibi bilirim ve bildiririm ki) Allah’tan başka ilah yoktur.” Yazının devamı yarın. Hakkı SAYGI ________________________ 1) Fusulet suresi, 53 2) Taha suresi 10, 11, 12 3) Kasas suresi, 30 4)A’raf suresi, 143