Abdülkadir KALENDEROĞLU   Karaman Mahallesi’nde, Gazlıgöl Caddesi ile Meltem Caddesi’nin kesiştiği köşede olup 16. pafta, 352. ada ve 1 parselde yer alır. Düzgün olmayan çokgen kesitli, tuğla ve kesme taş duvarlı caminin yapılış tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte XV. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Karamanoğlu Mehmet Bey, tahta geçince iç durumu düzelterek Osmanlı ve Germiyan topraklarına saldırmış, Karahisar-ı Devle kalesi önünde toplanan ordu kaleyi 2,5 yıl kuşattı. Kale, Eyne Bey oğlu Hisar Bey tarafından korundu. Karaman ordusunun ordugâh kurduğu şimdiki Karaman Mahallesi’’ne ordunun peşinde dolaşan esnaf ve sanatkârlar tarafından bir yerleşim kuruldu. Karaman Camii de bu sıralarda (XV. yüzyıl) basit ve düz toprak damlı olarak yapılmış olmalıdır. Yine bir rivayete göre Karamanoğulları Afyonkarahisar’a gelirler. Ancak ibadet edecek uygun bir yer bulamazlar. Bunun üzerine dönemin padişahına gidip “Padişahım, bizim ibadethanemiz yok” derler. Padişah da; “Zaten savaş yorgunusunuz, neden cami yapmakla uğraşacaksınız. Şuradaki yapının üzerine kubbesini koyun. İşte size cami” der. Böylece Karaman Camii yapılır. Camiye batı yönündeki yuvarlak kemerli ve taş söveli, çift kanatlı ahşap kapıdan giriş sağlanır. Söve taşları pramidal çıkıntı bölmeli kapının kemer yastık taşları iç-dış bükey hatlı olup mermerdir. Girişin ön kısmı ahşap ve cam bölme ile kapatılarak antre haline getirilmiş olup ayakkabılık olarak kullanılmakta, girişin solundaki ahşap merdivenle de Kadınlar Mahfili’ne çıkış sağlanmaktadır. Mahfile çıkış merdivenlerinin altı imam odası olarak düzenlenmiştir. Kadınlar Mahfili’ni ikisi duvara bitişik, beş tanesi ahşap biri taş altı sütun taşır. Taş sütunun kaidesi İslami bir başlıklı olup ters kullanılmış, devşirme olan başlığı ise mermer olup akantus yapraklı (yaban enginarı yaprağı biçiminde bir süsleme )’dır. Kadınlar Mahfili’nin altında, batı cephesine yakın, zeminden bir basamak yükseklikte ve etrafı ahşap parmaklıklı müezzin mahfili vardır. Camii harimini doğu yönünde iki, mihrabın iki yanında birer, güneybatıda yönünde bir, batı yönünde iki, kuzey yönünde de üç pencere aydınlatır.

Pencereler, sivri kemerli ve içe doğru genişleyen formda, dıştan üzerleri dikey yivli taş söveli olup kemer yastık taşları çıkıntılı, iç-dış bükey hatlı, kemer kilit taşları ise piramidal çıkıntılıdır.

Dıştan yuvarlak kemer şeklinde çıkıntı oluşturan mihrap, içten yarım soğan kemerli ve mermer kaplamalı iken yangından sonra çini kaplamalı hale getirilmiştir. Güneybatı köşe ile mihrap arasında yer alan ahşap minber yakın bir zamanda yenilenmiştir.

Harimin duvarları içten beton sıvalı ve boyalı, tavanı ahşaptır. Dıştan duvarlar kesme taş ve tuğla örgülü, ahşap saçaklı ve üzeri kırma çatılı ve Marsilya kiremitle örtülüdür.

Kuzeybatı köşede ve camiden 24 cm açıkta inşa edilen minare girişi dışarıda, güney yönündedir. Kesme taşlı kaidesi saçağa kadar devam eden minarede üçgenlerden oluşan pabuçla silindirik gövdeye geçilir. Tuğla örgülü gövdenin alt ve üst kısmında yarım silindirik kesitli birer taş bilezik vardır. Şerefe beş sıra kirpi burnu tarzında, korkuluğu taştan, petek gövde gibi tuğla örgülü, külâh ise kurşunla kaplıdır. Ayrıca şerefe ile külâh altında birer sıra firuze renkte çini kuşak yer alır. İlk yapıldığında düz toprak damlı olan caminin üst örtüsü 1915-1920 yıllarında şimdiki halde kırma çatıya dönüştürülmüştür. 13–10–1978 tarih ve A–1334 sayılı karar ile Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından tescillenerek koruma altına alınan caminin 1982 yılında çatısı ve minare kaidesindeki çürüyen taşlarıyla şerefe korkulukları değiştirilmiş, 1983 ve 1988 yıllarında tekrar bakım ve onarımları yapılmış, 08 Mayıs 1994 tarihinde elektrik kontağından çıkan yangında cami, dört duvar harici yanmıştır. Yangından sonra cami eski halinde tavan ve çatı bölümü ahşap olarak yeniden yapılmıştır. Caminin güneybatısında Hacı Recep Çevik tarafından 2010 yılında annesi Hacı Fatma Çevik adına tuğladan yaptırılan çeşme vardır.