RUMELİ VE TÜRK ALP ERENLERİ

Akyazılı Baba Sultan (II)

Dükü yazının devamı…… Birinci bölümde de belirtildiği gibi, Akyazılı Sultan ve dergahı hakkındaki bilgileri, Demir Baba Velayetnamesi ile Osmanlı arşiv belgelerinden öğreniyoruz.

Örneğin: Konu: Bulgaristan Balçık’ta Akyazılı Sultan Dergâhı’na Mütevelli Heyet Atanması….

Yazı: 25 Şevval sene 1149 (Şubat 1737), padişah 1. Mahmud ve Sadrazam Silahdar Seyyid Mehmet Paşa dönemidir.

Örneğin; Balçık (Bulgaristan’da) ilçesi, Batova köyünde bulunan Akyazılı Sultan Zaviyesi Vakfı’nın su değirmeni, taşınmaz mallarını hakkında belge….. Şubat 1737. Bunlara benzer pek çok belge mevcuttur.

Akyazılı Sultan’ın Kutupluğu

Demir Baba Velayetnamesi’nde yer alan bilgilere göre Akyazılı Baba Sultan’ın gerçek adı “İbrahim-i Sani”dir. Akyazılı İbrahim diye bilinir. Otman Baba’nın Hakk’a yürümesinden 18 yıl sonra onun yerine kutupluk makamına geçmiştir. (1)

“Hüsem Şah Gani” olarak bilinen Otman Baba, Miladi 1466-1478 yılları arasında bu cihanda “kutubü’l-âlem” olarak görev yapmıştır. Alevi inancında yedi ulu ozandan birisi olan Akyazılı Sultan’ın ardalarından Hafız Yemini de Akyazılı Sultan ile Otman Baba arasındaki tarihi bilgileri, manzum şiirlerinde şu şekilde anlatmaktadır.

Sekiz yüz seksen üç olunca hicret

Fani dünyadan ol şah itti rıhlet (2)

Hüsam Şah idi ismiyle o sultan

Gani Baba der idi bazı insan

Nişandır kisveti Seb-al mesani (3)

Anın yerine kutb oldu çü Sani

Resulün hicretinden anla ahir (4)

Dokuzyüz birinci de oldu zahir

Ki şimdi âleme ol kutb gelübdür

Adı Akyazılı sultan olubdur

Otman Baba, 1478 yılında bu âlemden Hakk’a yürüyünce 18 yıl sonra, yani Hicri 901/Miladi 1496 yılında İbrahim-i Sani, “Akyazılı Sultan” adıyla bu âleme “kutup” oldu. (5) Demir Baba Velayetnamesi’nde 1496-1552 yılları arasında Akyazılı Sultan’ın zamanın kutbu olduğu yazılıdır. Demir Baba Velayetnamesi’nde verilen bilgilere göre Demir Baba, 1530 yılında doğmuş, 22 yaşında iken Akyazılı Sultan’dan kutupluk makamını devralmış ve böylece 1552-1650 (5) yılları arasında bu âlemde kutupluk makamında bulunmuştur. (6)

Otman Baba’nın Hakk’a yürümesinin ardından onun müridi İbrahim Sani’nin kutup olarak anıldığını, Demir Baba Velayetnamesi’nde görmekle birlikte Muhittin Abdal’ın Hızırnamesi’nde de bu bilgi doğrulanmaktadır. (7) Merhum Bedri Noyan, Akyazılı Sultan’ın Sakarya’nın Akyazı ilçesi ile ilişkili olabileceğini söylemiştir. Akyazılı’nın Balkanlar’da önderlik ettiği çevrede Babailerin bulunması Akyazılı’nın kendisi olmasa bile aile kökeninin daha Akyazı’da iken Babai çevreden olup Şeyh Şüca’nın müritleri olabileceği düşünülebilir. Akyazılı Sultan, yaşadığı dönemde Rumeli’deki Babailerin kutbu durumunda olup çevresinde ona bağlı oldukça çok tekke bulunuyordu. (8)

Aşağıda Akyazı Baba Sultan’ın makamında, rahmetli Ahmed Hazerfenle dua ediyoruz, resim Ayhan Aydın. Diğer resim ise Akyazılı Sultan dergahından bir kare.

Hafız Yemini ile devam edecek

Hakkı SAYGI

_______________________________

1) 8) Melikoff, İrene; Uyur İdik Uyardılar. s.140.

2) Hicri 883, Miladi 1478 yılında Otman Baba, Hakk’a yürüdü.

3) Fatiha Suresi

4) Hz. Peygamber’in Mekke’den Medine’ye Hicret, 622 Hicri yıl.

5) Yemini, Hz. Ali’nin Faziletnamesi, s. 115, 116, 117, 118 ve 119 ile Demir Baba Velayetnamesi, 40 ve 188 sayfaları.

6) Hakkı SAYGI, Demir Baba Velayetnamesi, s.81’de Demir Baba’nın 120 yaşında olduğu belirtilmiştir. 1997-İstanbul

7) Hakkı SAYGI, Demir Baba Velayetnamesi, s. 7 ve orijinal sayfa, 40. 1997-İstanbul

8) Birdoğan, Anadolu ve Balkanlar’da Alevi Yerleşmesi, s.59-64 İstanbul 1992 Elev Yay.