Yatan hastaların gizli sendromu: Deliryum

Uzun süre yatağa bağımlı kalmak veya alınan ilaçların yoğunluğu, bazen hastaların kötü ruh hali ile birleşerek ‘deliryum’ (delirium) denen psikolojik rahatsızlığa yol açabiliyor. Deliryum, demans gibi aslında tam bir hastalık değil farklı nedenlere bağlı olarak gelişen bir sendrom olarak öne çıkıyor. Pek çok sistemik hastalık, santral sinir sistemi hastalıkları, metabolizma bozukluğu, ilaç ya da maddelerin toksik etkisi ve çevresel etkenler deliryuma neden olabiliyor.

YOĞUN BAKIM HASTALIĞI

Bu sendrom, daha çok yoğun bakımda yatan hastalarda görülüyor. Birden fazla rahatsızlığı bulunmak, uzun süre yatağa bağımlı olmak, penceresiz bir odada bulunmak, sık sık oda değiştirilmesi gibi etkenler, rahatsızlığı tetikliyor.

HASTANIN, UYKU VE UYANIKLIK DÖNGÜSÜ BOZULUYOR

Deliryum, "bilinç değişikliğine dikkat, algı, düşünce, bellek, devinim, duygu-durum ve uyku-uyanıklık döngüsü bozukluklarının eşlik ettiği, özgül olmayan organik beyin sendromu" olarak da tanımlanıyor.

ACİL TEDAVİ GEREKLİ

Deliryum, acil tedavi gerektiren bir klinik tablo. Deliryumun özellikleri hastadan hastaya değişiklikler gösteriyor. Hastanın tedavi sürecinde yakınlarına da görev düşüyor. İlaç tedavisi ve sosyal destek, hastalığın tedavisi için şart.

KENDİSİNİ SAKLAYAN BİR SENDROM

Tablo, en sık görülen mental durum bozukluğu olmasına rağmen, kolayca gözden kaçırılabiliyor. Bu nedenle yaşlı hastalarda teşhis edilemeyen deliryum oranının yüzde 70 gibi yüksek değerlere ulaşabildiği bildiriliyor.

DİĞER PSİKOLOJİK HASTALIKLARLA KOLAYLIKLA KARIŞTIRILABİLİYOR

Deliryumun fizik ve psikiyatrik belirti ve bulguları, birçok diğer medikal ve psikiyatrik hastalığı taklit edebiliyor. Bu nedenle teşhis edilmesi zaman alabiliyor.

BİLGİLENDİRME HASTANIN EN BÜYÜK DESTEKLEYİCİSİ

Bu durumdaki hastanın zaman ve mekan algısı zedeleniyor. Hasta, sürekli etrafına soran gözlerle bakıp, “Bilmiyorum” diyebiliyor. Bu şartlarda hastaya verilecek ilaç desteğinin dışında yakınlarının sürekli hastayı bilgilendirmeleri çok önemli. Hasta yakınlarının yapacağı oryantasyonla hasta içinde bulunduğu yılı, ayı, günü ve saati öğrenmeli, kendisine nerede olduğu, niçin orada bulunduğu hatırlatılmalı. Hastaya ismi ile seslemek de izlenebilecek yollardan birisi. Hastayı sadece yakınlarının ziyaret etmesi ve ziyaret sürelerini kısıtlı tutarak hastayı yormamaları da önerilen davranış şekilleri arasında yer alıyor.

ODASINDA MUTLAKA BİR SAAT BULUNDURULMALI

Bu amaç doğrultusunda hasta odasında takvim ve saat bulundurulması tavsiye ediliyor.