Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Fen Edebiyat Fakültesi’nde 18 Mart 2015 tarihinde Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Okan Bozyurt tarafından “Leyleklerin Göçleri ile Atmosfer Salınımları Arasındaki İlişkiler” konulu konferans verildi.

Kış mevsimini öğrenmek için leyleklerin göç tarihlerine bakılmalı

AKÜ Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Okan Bozyurt, öğretim elemanları ve öğrencilerin katıldığı konferansta kış mevsiminin ne kadar sert geçeceği hakkında leyleklerin Ağustos ayındaki göç zamanına bakarak tahminde bulunmanın mümkün olduğunu belirtti. Bozyurt, “Leyleklerin Göçleri ile Atmosfer Salınımları Arasındaki İlişkiler” konulu çalışmasını leyleklerin göç tarihlerini iklimsel bir parametre olarak değerlendirerek mevsimsel tahminlerde bulunmak amacıyla gerçekleştirdiğini belirtti. Leyleklerin sonbahar göçleri ile ilgili verilerin 1979’dan beri tutulan gözlem kayıtlarından sağlandığını ifade eden Bozyurt, “Leylek göç tarihleri ile Kuzey Atlantik salınımı ve Arktik salınım ayrı ayrı analize tabii tutulmuştur” diye konuştu.

Yükselen hava ile en az seviyede kanat çırparak binlerce kilometre kat ediyorlar

Leylek kuş türlerinin Türkiye’de ve Avrupa’da yoğun olarak görüldüğünü kaydeden Bozyurt, “Her iki leylek türü de göçmen olup, Türkiye için transit ve yaz göçmeni statüsündedir. Yaz göçmeni olan türler, ilkbahar ile kışlama alanlarından ayrılarak, üreme dönemini (ilkbahar-yaz ayları) geçirecekleri ve yavrularının büyütecekleri alanlara göçerler. Sonbaharda da, yavrularıyla birlikte kışlama alanlarına dönerler” ifadelerini kullandı. Leyleklerin sınırlı güçlerine rağmen binlerce kilometrelik göçlerini düzenli olarak gerçekleştirmelerinin nedenini de anlatan ve leyleklerin göç güzergahının daha çok boğazlar üzerinden ve karadan gerçekleştiğini dile getiren Bozyurt, “Kuzeye doğru hareket ederken, Akdeniz’i aktif uçuşla geçemeyecekleri için, batıda Cebelitarık Boğazı; doğuda ise, kara üzerindeki en kısa rotadan, Doğu Mısır, İsrail, Lübnan üzerinden Rift Vadisi uzantısını izleyerek, Mart başından Mayıs sonuna kadar Hatay’a ulaşırlar” değerlendirmesinde bulundu.

Erken göç ettiklerinde kış mevsimi daha sert geçiyor

Bozyurt, yaptığı analizler sonucunda leyleklerin Ağustos ayında erken göç ettikleri yıllarda, kış mevsiminin özellikle Avrupa’da çok daha sert ve yağışlı geçtiği sonucunu elde ettiğini belirterek, “Yapılan analizler sonucunda Leyleklerin erken göç ettikleri yıllardan (Avrupa’dan Afrika’ya) bir sonraki kış döneminin diğer kış mevsimine oranla daha soğuk olduğu, geç göç ettikleri yıllarda ise bir önceki kışa göre daha sıcak kışların yaşandığı tespit edilmiştir” diye konuştu. Bozyurt, çalışma sonuçlarına ilişkin şu bilgileri paylaştı: “Leyleklerin göç tarihleri ile Kuzey Atlantik salınımı arasında pozitif yönde anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Arktik salınım ile leyleklerin göç tarihleri arasında daha yüksek düzeyde pozitif yönlü anlamlı ilişki ortaya çıkmıştır. Ayrıca hem Kuzey Atlantik hem de Arktik salınımın negatif olduğu yıllarda leylekler daha erken göç etmekte ve erken göçleri takip eden ertesi yılların sıcaklık grafiklerinde düşüşler tespit edilmiştir. Çalışmada en dikkat çekici sonuçlardan biri ise 1985, 1996 ve 2006 yılları küresel anlamda soğuk kışların yaşandığı yıllar olup, bu yılların bir önceki yıllarında yani 1984, 1995 ve 2005 yıllarında leylekler ortalama geçiş tarihlerinden birkaç gün daha erken Türkiye semalarında görünmüşlerdir. Bu duruma göre leyleklerin erken göç ettikleri yılların ardından gelen kışların daha şiddetli soğuklara sahne olduğu da bu çalışmadan çıkan önemli sonuçlardandır.”