TAC-I AHMET (TAHTALI) MESCİDİ

TAC-I AHMET (TAHTALI) MESCİDİ                                                                                      Abdülkadir KALENDEROĞLU Tacıahmet Mahallesi’nde, Tacı Ahmet Camii sokak ile 124. sokağın kesiştiği köşede, 50. pafta, 221. ada, 1. parselde yer alan mescit, 10.30x10.80 metre ebadında bir arsa üzerine kesme taştan kare planda, kargir ve tek kubbeli olarak yapılmıştır.Mescidin minaresi olmayıp giriş kapısı üzerinde balkon şeklinde ezan okuma yeri vardır. Daha önceleri mescidin girişi doğuda olup ezan okunma yeri olan balkon bu yönde ve tahtadan olduğu için halk arasında “Tahtalı Camii” olarak anıla gelmiştir.Kuzey yöndeki söveleri kesme taş kaplı demir kapıdan mescide giriş sağlanır. Kapı üzerinde ezan okuma yeri olarak kullanılan balkonun sağ üstünde “Besmele” sol üzerinde ise “Allah” yazılı iki tane çini pano vardır. Giriş kapısının sağında; “Taci Ahmet Camii, Yapılışı Hicri 725, Selçuk Eseridir” yazan mermer bir kitabe yer alır.Mescide girişin sağında, zeminden biraz yüksekçe ve etrafı ahşap korkuluklu müezzin mahfili yer alır. Müezzin mahfilinde mescidi yaptırdığı tahmin edilen Tacı Ahmet Sultan’a ait sanduka vardır. Harime girişin solundaki ahşap merdivenle kadınlar mahfiline çıkış sağlanır. Yanlarda iki duvara, ortada ise iki ahşap direk üzerine oturan kadınlar mahfilinin kuzeye bakan penceresi giriş kapısı üzerindeki balkona çıkışı sağlar. Kadınlar Mahfili, ahşap korkuluk ve perde ile harimden ayrılır.Tek kubbeli iç mekânda kubbeye geçiş Türk üçgenleriyle sağlanmıştır. Mescidi mihrabın iki yanında birer, üstünde ise bir küçük pencere, doğu duvarında alt ve üstte birer pencere, kuzey yönde, Kadınlar Mahfili’nde bir pencere, batıda ise bir pencere yer aydınlatır. Üst sıra pencereler basık yuvarlak kemerli, alt sıra pencereler ise dikdörtgen formludur.Harim kubbesinde, “İnnehu min Süleymâne ve innehu Bismillâhirrahmânirrahîm”, etrafında 11 tane “Bismillâhirrahmânirrahîm”, çevresinde daire şeklinde “Fatiha Suresi” kubbe kasnağı altında da tablolar halinde “Elvâh-ı Celîle”, kubbe çevresinde de 17 tane lale şeklinde müsenna olarak “Allah” lafzı yazılıdır.Mihrap, mermer kaplamalı, basık yuvarlak kemerli ve sade olup üzerinde iki köşede “Allah” ve “Muhammed” ortada ise talik hatla “Küllemâ dehâle aleyhê Zekeriyyâ’l-mihrâbe, H. 1374” ayeti ve tarih yazılıdır. Bu H. 1374/ M. 1955 yılında yapılan tamiri gösterir. Yakın bir tarihte duvarlar pencerelerin alt hizalarına kadar ahşap lambri ile üst kısmı da mihrap hizasına kadar çinilerle kaplanmış, kubbe de basit süsleme ve yazılarla bezenmiştir. Güney batı köşede yer alan minber ahşaptır.Mescidin yapım kitabesi yoktur. Girişin sağındaki mermer kitabeye göre mescit, H. 725/ M. 1324-1325 tarihinde yapılmış görünmektedir. Kubbeli Mescit (H. 731/ M. 1330) ile aralarındaki benzerlikleri göz önüne alacak olursak mescidin XIV. yüzyılın ikinci çeyreğinde yapılmış olduğu söyleyebiliriz.Tek kubbeli mescitlerin yapılmasına Anadolu Selçukluları devrinde Orta Anadolu’nun Konya, Akşehir gibi yerleşme merkezlerinde başlanmış, Batı Anadolu’da Beylikler ve Osmanlılar devrinde yaygın bir şekilde devam edilmiştir. Fonksiyonlarına göre bu Selçuklu yapıları “türbe-mescit” ve sadece “mescit” olarak iki grupta değerlendirilmektedir. Tac-ı Ahmet Mescidi de, ikinci grup mescitler içinde yer alır.Tac-ı Ahmet Mescidi’ne Haziran 1743 tarihinde minber yapılarak camiye çevrilmiş, Mart 1822 tarihinde cemaatin çokluğundan dolayı yeniden minber yapıldığından bahsedilmesi eski caminin zamanla yıkılarak yenilendiği ihtimalini ortaya koymaktadır. Söz konusu tarihte minberi İbrahim Efendi yaptırdıktan sonra mescit tekrar camiye çevrilmiştir. Ömer Fevzi Atabek de;  mescidin H. 1320/ M. 1902 yılında yandığını, H. 1374/ M. 1955 tarihinde tamir edildiğini söyler. Kubbesi önceden oluklu kiremitle kaplı iken 1964 yılında kubbe betonla kaplanmış, cephe duvarları tamir edilmiş, mihrap mermerle kaplanmış, minber yapılmış, taban da yükseltilmiştir.Mescidin bahçesinde, güney yönünde İmam Odası, güneydoğu yönünde tuvalet ve lavabo, kuzey yönünde ve girişin solunda da üç musluklu abdest alma yeri bulunur. Tacıahmet Mescidi, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 17.11. 1978 tarih ve A-1404 sayılı kararla tescillenerek koruma altına alınmış olup tamir ve restorasyonu gerekmektedir.