SEYYİD ALİ SULTAN (KIZILDELİ)
Seyid Ali Sultan ve Vakayinameler (IV)
Osmanlı Devleti’nin tarihçesini esas alarak olayları destansı bir anlayışla tarih sırasına göre anlatan kroniklerdir, yani olayları tarih sırasına göre kayıt altına alanlar. (1) Kroniklerin Osmanlı tarihinin XIV. yüzyıl dönemi hakkında verdiği aşağıdaki bilgiler, oldukça önemlidir. Osmanlılar Karesi Beyliği’ni ilhak ettiklerinde, Rumeli taraflarını iyi bilen ve karşıya geçip akınlar yapma konusunda tecrübeli Karesi beyleri de Osmanlı hizmetine girmişti. Gazi Evrenos, Hacı İlbey, Ece Bey, Gazi Fazıl bunlar arasında sayılabilir. Karesi kökenli bu beyleri, Rumeli fetihlerinde daima ön saflarda ve önemli görevlerde görüyoruz. Karesi ilinin, ilhak edildikten sonra Süleyman Paşa’ya verildiğini (2) dolayısıyla da Karesi beylerinin onun hizmetine girdiğini (3) Osmanlı tarihlerinden öğreniyoruz.
Bu bilgiler doğrultusunda Süleyman Paşa’nın Çanakkale Boğazı’nı geçerek Gelibolu’yu ele geçirmeleri, hatta Gelibolu’dan sonra Trakya ve Balkanlar’da yürüttükleri fetihlerde, bu yöreyi çok iyi bilen Karesi beylerinin çok büyük payı olduğu söylenebilir.
Yukarıda adı geçen şehir ve kalelerin ele geçirilmesinde en fazla adı geçenler arasında Süleyman Paşa, I. Murat, Evrenos Paşa, Timurtaş Paşa, Çandarlızade Ali Paşa’dan söz ediliyor. Burada Seyid Ali Sultan’ın adı geçmiyor. Acaba İréne Beldiceanu’nun iddia ettiği gibi Hacı İlbey ile Seyyid Ali Sultan aynı kişi midir? (4)
Seyyid Ali Sultan Velayetnamesi’ne baktığımız zaman, ileriki bölümlerde göreceğimiz “sol kol, orta kol ve sağ kol” fikrini ilk olarak Seyid Rüstem Gazi” dile getiriyor. Seyid Rüstem Gazi: “Padişahımız sol kolda ilerlesin, Sarıca Paşa orta kolda ilerlesin ve Bizler de Süleyman Paşa ile sağ kolda yürüyüp, Burgaz’ı (Bolayır) ele geçirelim.”
Rüstem Gazi’nin bu önerisine göre, Bu plana göre hareket eden Orhan Gazi, sol kolda ilerleyip, yedi kale ele geçirdiği, yedi bin esir ile pek çok ganimet elde etti. Sağ kolda ise kırk er ile Seyyid Ali Sultan ve Süleyman Paşa, Rumeli’nin fethi için Çardak üzerinden Gelibolu’ya geçtiler.
Yukarıda anlatıldığı gibi Seyyid Rüstem Gazi’nin bu önerisine göre hareket edildi. Rumeli’ye geçildikten sonra yine bu plan uygulandı. I. Murat, Sırp Sındığı zaferinden sonra, Balkanlar'daki uç bölgelerini sağ, orta ve sol kanatlar olarak üç bölgeye ayırmıştı. Evrenos Gazi’nin faaliyet sahası olan sol kol veya sol kanat, İpsala ve batıya doğru Dimetoka Gümülcüne, Serez, Karaferye ve oradan ikiye ayrılıp Tırhala ve Üsküp’e ulaşıyordu. Sağ kanat yani doğu sınır bölgesi, doğrudan doğruya I. Murat'ın kendi komutası altında idi. Orta kanat ise Kara Timurtaş Paşa komutasında bulunuyordu
Velayetname’de şu ifadeler yer alıyor.: “Asker içinde öteden beri gazalarda adından söz ettiren “Gazi Ecrenos” adında bahadır ve yiğit biri vardır ki, Seyid Ali Sultan, o yiğidi, gazilere komutan tayin etti ve kalenin fethi için görevlendirdi ve “eğer zor durumda kendisinden yardım” istemesini söyledi. (5)
Aşağıdaki görüntü, her yıl düzenlenen Kasım kurbanının hazırlık safhasında bir kare...
Devam edecek
Hakkı SAYGI
___________________________
1) Bu gibi vakayinamelerin günümüze kadar ulaşabilen en erken tarihlileri, Âşıkpaşazade, Oruç ve Neşri’nin tarihleri ile Anonim Tevarih olup bu dört eser de neşr edilmiştir. Bak. Âşıkpaşazade, Tevarih-i Al-i Osman, neş, Ali Beğ. İstanbul.1332;: Oruç Beğ, Tevârih-i Al-i Osman, F. Babinger, Hannover, 1925: Edirneli Oruç Beğ. Oruç Beğ Tarihi, haz. Nihat Atsız. Tercüman 1001 Temel Eser Serisi: (yer yok), 1972.1)
2) 2) Âşıkpaşazade. s. 122
3) Seyyid Ali Sultan Velayetnamesi metninde, Gelibolu ve Bolayır fetihlerine dair bölümlerde Süleyman Paşa hakkında bilgiler mevcuttur.
4) Bak. İréne Beldiceanu-Steinherr. “La Via de Seyyid Ali Sultan et conquéte de la Thrace par les Tures”, in Proceedings of the 27th International Congress of Orientalists. 1967, ed. D. Sinor, Wiesbaden, 1971, s. 275-76.
5) 5) ) Mustafa Akdağ, Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, C.I s.182-183 tekin Yay.. Bs. 3 Mustafa Akdağ, Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, C.I s.182-183 tekin Yay.. Bs. 3