1750 yılında, Alman Prusya Kralı Büyük II. Frederick, Berlin yakınlarındaki Potsdam ormanlarında gezinirken, bir değirmenin bulunduğu alçak bir tepe üstünde durur. Manzara güzel, hava nasıl ferahtır.
"Yazlık sarayımı burada yapalım" der, sessiz ve sakin kapanıp okumayı çok seven, kütüphanesiyle ünlü kral..
"Değirmeni satın alın. Yıkın yerine saray yapın" der adamlarına..
Adamları değirmenciye gider ve kralın bu isteğini iletirler.
Değirmenci malını satmak istemez.
Kral değirmenciyi huzuruna çağırtır. "Yanlış anladınız herhalde beyefendi, ben satın almak istiyorum orayı. Kaça satarsınız" diye sorar...
"Yanlış anlamadım efendim. Adamlarınıza da söyledim. Değirmenim satılık değil" der, değirmenci.
"Beyefendi inat etmeyin, paranızı fazlasıyla vereceğim" diye ısrar eder Kral..
Değirmenci direnir.
"Sen koskoca Kralsın, paran çok. Git Almanya'nın istediğin yerinde saray yap. Burayı benden önce babam işletiyordu. Ona da babasından kalmış, ben de çocuğuma bırakacağım.
Değirmenin bahçesinde dedemim, babamın mezarları var. Ben de ölünce yanlarına gömüleceğim. Burası bizim aile ocağımız. Satılık değil.." Sabrı tükenen ve sinirlenen Kral Frederick ayağa fırlar ve gürler..
"Sen benim Prusya Kralı Friedrick olduğumu bilmiyor musun yoksa?" Değirmenci "Senin kral olduğunu biliyorum. Ama ben de bu değirmenin sahibi Sans-Souci'yim." Kral öfkeden deli gibi olur.
"Madem benim kim olduğumu biliyorsun, o halde zorla alabileceğimi de biliyor olmalısın. Bakalım o zaman ne yapacaksın?" Değirmenci hiç telaşa düşmez ve tarihe geçecek ve dünyanın her yerinde Adalet'in sloganı olacak ünlü lafını söyler.
"Sen kralsın ama..Berlin'de hâkimler var!." Kral, kendi ıslah ettiği adalet sistemine ve o düzenin yargıçlarına halkın nasıl güvendiğini ve mahkemelere kralın bile laf geçiremeyeceğine inandığını anlar ve adamlarına, ayni tarihe geçen sözünü söyler..
"Hiçbir güç, hiçbir siyaset, hiçbir iktidar, kral bile olsa adaletten üstün değildir.
Hiç kimse adaletin üstüne çıkamaz." Kral İkinci Friedrich bu yel değirmeninin Prusya Krallığı devam ettikçe korunmasını ister ve sarayını hemen onun altına inşa ettirir.
Değirmencinin ismini, Sarayının da adı yapar..
"Sans-Souci Sarayı..".
Saray ve değirmen günümüzde hala bir "Adalet Simgesi" olarak o tepede arka arkaya duruyorlar.
Ne güzel bir adalet ki.. Kralın arka bahçesinde bir değirmenci olabiliyor.
Ne güzel bir adalet ki, bir kralla, bir değirmenciyi komşu ve dost yapıyor..
Ve belki de sabahları Prusya Kralı II.
Frederick arka bahçeye çıktığında değirmenci seslenirdi ona..
- "Hey Frederick, sımsıcak ekmek yaptım, göndereyim mi?" Ve belki, Prusya Kralı II. Frederick anlatırdı..
"Adalet her sabah bana, taze ve sıcak bir ekmek kokusuyla gelirdi."
Yıllar sonra genç bir Osmanlı subayı, bir yılbaşı gecesi Berlin'de bir davete katılır.
Arkadaşlarına bu hikâyeyi anlatır ve teklif eder..
"Haydi gidelim ve bu sarayı görelim.
Değirmen de hala duruyormuş, sarayın arkasında." Kimse yılbaşı balosunu bırakıp o soğukta dışarı çıkmak istemez.
Genç subay kararlıdır. Tek başına çıkar gider.
Tek başına bu eşsiz anıta bakar..
O genç subay, Mustafa Kemal'dir.
Ve Kurucu Lider Mustafa Kemal Atatürk, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm mahkeme salonlarında, yargıçların arkasındaki duvara asılacak sözü yazdırır..
"Adalet, mülkün temelidir!"
(Mustafa Çoban’dan Alıntıdır)