1. Karar alma ve uygulama aşamasında onun yerine kararlar almak yerine karar alma sürecinde ve uygulamada yardımcı olunmalı.
2. Söylediklerimiz ve uyguladıklarımız arasında çelişkiye yol açabilecek farklılıklar olmamalı. Unutmayalım ki genç kendilerini söylenenleri değil, gördüklerini daha çok öğrenir ve uygularlar.
3. Aile ile ilgili karar alma ve uygulama mekanizmasına katmak hem aidiyet duygusunun güçlenmesi hem de kendini ifade edebileceği özgür ortam yaratma anlamında verimli ve önemlidir. Değer verildiği duygusunu güçlendirir.
4. Ebeveyn, “ben senin yaşında iken…” tarzındaki nasihatlerden uzak durmalı. Bu tarz nasihatler genelde ergenle olan iletişimi olumsuz etkiler.
5. Ebeveynin ergene yönelik dengeli ve tutarlı bir disiplin anlayışı olmalıdır. Konulan kuralların sayıca abartılı, aşırı sert ve anlamsız olmamasına dikkat edilmeli.
6. Ebeveynin ergeni, akranlarının yanında kesinlikle yıkıcı bir şekilde eleştirmemesi gerekir. Çünkü bu dönemde ergen için akranları çok önemlidir.
7. Ergen yanlış bir şey yaptığında kişiliği değil, davranışı yapıcı bir şekilde eleştirilmeli ve düzeltilmeli.
8. Ebeveynin, ergeni akranlarıyla kıyaslamaması gerekir. Unutulmamalıdır ki, yapılan bu tür kıyaslar faydadan ziyade zarar getirmektedir.
9. Bazı zor durumlarda ebeveynin ergenle çatışmaya girmeden, ergen için önemli olan kişilerle (özellikle okuldaki öğretmenleriyle) görüşmesi ve onlardan destek alması faydalı olacaktır.
10. Kuralların öğretilmesi ve uygulanmasında tutarlı, açık ve kararlı tutumunuz en önemli faktörlerdir.
11. Sevildiği mesajını düzenli, tutarlı ve abartmadan verin.
12. Ebeveyn çocuğunun yaşadığı duygusal süreçlerle kesinlikle şakayla bile olsa dalga geçmemelidir.
13. Aile ve ergen arasında zaman zaman sorunlar çıkması normaldir. Paniğe kapılmaya, aşırı tepki göstermeye gerek yoktur.
14. Sabırlı ve soğukkanlı olmak diğer bir konudur.
15. Ergenlik dönemi geçicidir, sabır gösterilen ergenler ailelerine karşı öfke ve nefret duygularını daha az yaşarlar.
16. Sonradan kabul edebileceğiniz şeylere baştan asla HAYIR demeyin.
17. Sıkıcı, öğüt veren uzun konuşmalardan kaçının, çocuklarınızın söylediklerini anlamaya çalışın.
18. Gençlerdeki olumsuz davranışlardan önce olumlu davranışları görmeye çalışarak, hem iletişimi güçlendirin hem de bu sayede olumlu davranışları pekiştirin. Bu dönemde yaşayacağınız aşırı baskıların ve cezalandırmaların genci arkadaş grubuna iteceğini unutmayın.
19. Çocuklarınızın kendi sorumluluklarını üzerinize almayın. Unutmayın sorumluluklarını ne kadar önce üstlenirse o derece de sorumlu bireyler yetiştirebilirsiniz.
20. Bir önemli hususta yaptığı her olumsuz davranışını ergenlik döneminde diye hoş karşılamayın.
21. Eğer yukarıdaki öneriler yeterli gelmiyorsa aşağıda verilen psikoeğitimi ve önerileri okuyun, farkındalık kazanın, uygulayın ve kalıcı hale getirin.
Ergenlik, fiziksel ve hormonal değişimin en hızlı olduğu, toplumsal geçişlerin yaşandığı, ruhsal karmaşanında bu değişimler sonucu en üst seviyede olduğu gelişimin en önemli evrelerinden bir tanesidir. Ortalama olarak 10 ile 22 yaş arasını kapsayan bu ergenlik döneminde aile ilişkilerinde de bir takım değişiklikler yaşanır. Bunları sıralayacak olursak;
• Ergenin gereksinim ve ilgi alanının değişmesi: çocuklukta aile bütün gereksinimleri karşılıyorken artık ergenin arkadaşları daha ön plana geçmiştir. Önceden sizinle her yere gelen çocuğunuz artık arkadaşlarıyla gezmeyi yada evde oturmayı tercih etmektedir.
• Ebeveyndeki değişimler: genellikle ergen çocukları olan anne babaların orta yaş üstü olduğu düşünülürse anne babalarda da gelişimin bir parçası olarak değişim söz konusudur. Örneğin; menopoz, antropoz gibi.• Ergenin akran ilişkisi: ergen için arkadaşların daha ön plana geçmesiyle arkadaşlarıyla ilişkileri aileyi de etkilemektedir. Aile içerisinde anlaşmazlıklara yol açan ve sıklıkla gözlenen bir takım problemleri ve bu durumlarda ebeveynlerin ergenlerle iletişimini kolaylaştıracak önemli noktalar aşağıda sıralanmıştır.
ÖFKE: Agresif olmalarının nedeni nörolojik, hormonal ve fiziksel değişmelerdir. Bu nedenle ne yaparsak yapalım bir şekilde ortaya çıkacaktır. Ancak alınabilecek bir takım önlemlerle tepkilerini en aza indirebiliriz. Belli bir dereceye kadar öfkesinin normal olduğunu kabul etmeliyiz ve anlamaya çalışmalıyız. peki bu agresifliğin boyutu nereye kadar normal? Agresiflik fiziksel bir boyuta dönüşürse normal değildir. Saldırmadan el-kol hareketleriyle meydan okuyorsa bunu kişiselleştirmeyin ve üstünüze alınmayın. Tıpkı 2 yaşındaki öfke nöbeti gibi ancak bu daha büyük ve korkutucu! Ergenler öfke nöbeti sırasında söyledikleri ve yaptıklarını gerçekten yapmak istemiyorlar. Bu durumdan kendileri de hoşnut değildir. bulunduğu karmaşa içerisinde kendisini nasıl ifade edebileceğini bilemiyor. Öfkesini kontrol etmesi sizinkinden İKİ kat daha zor! o zaman ne yapmalıyız?
• Sinirli tepki vermeyin çünkü bu bir savaş davetidir• Sizde el-kol hareketleriyle karşılık vermeyin• Ona bağırmadığınızı sakince söyleyin ve sakince konuşmasını önerin
• Hala olmuyorsa kendi tartışmasını bitirmesine izin verin (derdini anlatsın) BAŞARI: Çocukların fikirleri üstünde müthiş bir etkimiz vardır. Gençlerimizin kendine güvenen, motive olmuş, yeni şeyler denemeye istekli, kendi güçleri ve zayıflıkları hakkında gerçekçi bireyler olması için birkaç yol…
• Diğerlerinin başarıları hakkındaki olumlu ya da olumsuz yorumlarınızı duyarlar.
• Kendi başarılarınız hakkında ne düşündüğünüzü gösterin.
• Eleştirel düşünme için cesaretlendirin.• Çocuğunuz için yapacağınız en büyük iyilik onun yapabileceğinin en iyisini yapması için telkinlerde bulunmak
• Başarı göstergesinin ne olduğu hakkında konuşmak
• Başarmak için elinden geleni yaptığı girişimlerinde kendisini sevmesine ve özgüvenini korumasına yardım edin.
• Çocuğunuzu koşulsuz sevin, sevginizi başarısına bağlı olarak ona göstermeyin
HAKLAR VE SORUMLULUKLAR:Ergenler yetişkin haklarına sahip olmayı ve kendi kararlarını kendi vermeyi isterler.Genellikle sorumluluk sahibi olmadan hak sahibi olmak isterler. İstediği kıyafeti giymek,istediği tv programı izlemek, istediği zaman çalışmak, istediği zaman yatmak vb.Peki bu durumda neler yapmalıyız?• Sorumluluk sahibi olmadan kimsenin haklara sahip olamayacağını örneklerle açıklamalıyız.• Çocuğunuzun hak ve sorumlulukları hakkında konuşun• Kendinizin hakları ve sorumlulukları hakkında konuşun.
EV İŞLERİ:Ev işleriyle ilgili sorumluluklar almak karakter gelişiminde önemlidir. Daha kritik olan onu bu konuda nasıl yönlendirdiğiniz. Bağırmak, kavga etmek olayı anlamsız bir güç savaşına çevirebilir. Onu gönüllü haline getirmeye çalışmalıyız.• Evde yapılması gerekenleri bir liste haline getirip hangilerini yapabilirsin diye sorabiliriz• İş yaptığında ayrıcalıklarını yada özgürlüklerini arttırabilirsiniz• Puan sistemini kullanabilirsiniz• Yapmazsa kısıtlamalar yapılabilir böylece yapmadığında rahatsız olmalı
SOKAĞA ÇIKMA:Bu dönemde arkadaşlar önemli olduğundan onlarla vakit geçirmek için çocuğunuz sürekli sokağa çıkmak isteyecek. Bunu belirli sınırlar içerisinde tutmak için neler yapılabilir?-sınır koymalı-saatlerde anlaşılmalı-bazen küçük ihlalleri görmezden gelmeli-saatleri saatlerle değiştirin-saatlere tek taraflı karar vermeyin-büyük ihlallere izin vermeyin
İNTERNET:İnternet, aile içinde önemli problemlere sebep olabilmektedir. Ebeveynler olarak çocuğunuzun internet bağımlısı olmasından kaygı duyuyor olabilirsiniz. Bu durumda neler yapmalıyız?• Sakin, kısa ve öz bir şekilde kaygılarınızdan bahsedin.• Haftalık internete zaman limiti koyma konusunda ne düşündüğünü sorun• Onu gerçek yaşam aktivitelerine yönlendirmeye çalışın.
CİNSELLİK:Çocuklarımız cinsellik hakkında her şeyi biliyorlar mı ? Cinsellik hakkında temel şeyleri başka kaynaklardan öğrenebiliyorlar. Fakat cinsel dürtülerini anlamlandırmada hala yardıma ihtiyaçları var.• Bu konuyu konuşmak için uygun zamanı yakalayın.• Çocuğunuz cinsellik hakkında sizinle konuşmak istediğinde aşırı tepki vererek güvenini sarsmayın.• Acele etmeden konuşun, sohbetin yayılmasına izin verin• Onunla cinselliğin ahlaki ve duygusal yönlerini konuşun.
DIŞ GÖRÜNÜŞErgenler, farklı olmak ve dikkat çekmek isterler. Bunlar kimlik keşfinin psikolojik olarak masum ifadeleridir.• Çocuğunuzun sizi utandırdığını düşünerek ona düşman olmayın…• ‘Bugün kendini nasıl hissediyorsun ki böyle giyinmeye karar verdin?’ gibi sorularla çocuğunuzu anlamaya çalışın.
SÜPERVİZYONNe zamandan beri çocuğunuzda önemli değişiklikler olduğunun yada değişikliklere gebe olduğunun farkındasınız ? Her zaman çocuğunuzu denetlemek ve gözetlemek mümkün değildir. Bunu yapabildiğiniz en iyi şekilde yapmanız gerekir. Ergenle iletişim kurarken yukarıdaki ipuçları size yol gösterebilir. Yaşanılan problemlerin üstesinden gelmek, bazen her şeye rağmen mümkün olmayabilir. Bu noktada uzman psikolog, pedagog veya aile danışmanından profesyonelden yardım almak çok faydalı olacaktır. ERGENLE SAĞLIKLI İLETİŞİM HATTI 05447243650