Türk sineması tarihi ve toplumsal gelişim projesi

Takvimler 1896 yılının sonlarına yaklaştığı günlerde 22 Aralık günü Paris Capucines Bulvarı'nda Grand Cafe'de düzenledikleri bir gösteri ile Louis - Auguste Lumiér kardeşler sinema adı verilen renkli, sihirli, cazibeli bir sanat dalını başlattılar. Muhtemelen sinemanın yakın gelecekteki gelişimini tahmin dahi edememiştiler. Her bakımdan yakın dönem Türk tarihinin seçkin bir devlet adamı II. Abdülhamit, Fransa'da başlayan ancak daha dünyanın fark etme imkanı bulamadığı o günkü kullanışı ile "sinematograf" gösterisini hiç vakit kaybetmeksizin 1896 yılında Yıldız Sarayında Türkiye'ye taşımıştır. O dönemde zengin bir edebiyatımızın olmasının tesadüfi olmadığını gösteren uygulamaların en güzel örneklerinden birisi Osmanlı Padişahı II. Abdülhamit'in bu teşebbüsü olsa gerektir. Belki de bu ve benzeri niteliklerinden dolayı, her türlü haksızlığa, saldırıya maruz bırakılan o Osmanlı Padişahı, cumhuriyet dönemi Türkçülük fikrinin tartışmasız en etkili kalemi Atsız tarafından sahiplenilip "Gök Sultan" olarak ilim ve fikir camiasında ilk kez farklı bir çıkış ortaya konulmuştur. Konunun bu ciheti üzerinde disiplinler arası ve üstü araştırmalarla ele alınması kültür ve medeniyet tarihimize mühim bir katkı sağlayacaktır. Kayıp medeniyetin çocukları farklı tariklerden yürüyerek kendilerine ulaşabileceklerdir. Vuslatın gerçekleşmesi ile sadece Türk, İslam değil tüm cihan artık masallarda kaldığını düşündüğü huzuruna da kavuşacaktır.

1. Abdülhamit devrinde sinema ile bağlantı kesilmeksizin sürmüştür. Ancak rabıtayı kuranların da başka başka hedefleri olabildiğinden bir gelişme olmadığı intibaı uyansa da şartlar düşünüldüğünde inanılmaz bir başarı yakalandığı görülmektedir.

Sinema her dönemde olduğu gibi başlangıçta da devlet yönetimi doğrudan yakın temas halinde olmuştur. Bir Millet Uyanıyor filminde Atatürk'ün küçük de olsa bir rolünün bulunması da aynı fikri pekiştirmektedir. Türk Sinemasının tarihi yolculuğu, tarihimizin beyazperdeye yansıması ve toplumsal tekamülünü ortaya koyabilmek amacıyla Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında bir çalışma başlatıldı. Türk Sinemasının Tarihi ve Toplumsal Gelişimi başlıklı Bilimsel Araştırma Projesinin Yürütücüsü Doç. Dr. Turan Akkoyun, konuya tarihçilik cihetinden yaklaşılacağını, teknik, edebiyat, sosyoloji, psikoloji, felsefe, kültür, medeniyet, moda-tasarım gibi disiplin ve sektörler açısından ele alınacağını belirtti. Prof. Dr. A. Zeki Velidi Togan, Prof. Dr. Mübahat Kütükoğlu'nun ortaya koyduğu tarih bilimi metodu projenin esası olacaktır. Proje, geneli ele almayı amaçlamış olmasına karşılık Afyonkarahisar'ımızın sinema ile bağlantısı da ortaya koyacaktır. Bu anlamda Mevleviliğin önemli merkezlerinden birisi olan şehrimiz, Mevleviliğe dair filmlere, etkinliklere, faaliyetlere katkı sağlamıştır. Ortadoğu'nun elimizden koparılmasını tesis eden İngiliz Casusunun beyazperdeye uyarlanmasında uzaktan da olsa Afyonkarahisar ile bir bağlantı bulunmaktadır. Böyle bir projenin Milli Mücadele zaferinin düğüm noktası olan Kocatepe-Afyonkarahisar-Sinan Paşa- Dumlupınar sahasında sinema eserlerinin çekilmesi hakkında dikkati çekecektir. Haliyle Cumhuriyetin, milli egemenliğe dayalı yeni Türk devletinin kurulduğu toprakların perdeye yansıtılması bir gecikmeyi ortadan kaldırılacaktır. Türk gençlerinin bilimsel, edebi açıdan sinema sektörüne yönelmesi tarihimize uymayan bazı uyarlamaları engelleyecektir. Projenin bundan sonraki adımlara vesile olması muhtemel görünmektedir.